Er was een tijd dat ik dacht dat een goede leraar iemand was die ingewikkelde stof simpel kon maken. Dat was mijn missie: wiskunde vertalen naar overzichtelijke stappenplannen. Als leerlingen vastliepen, dacht ik automatisch dat de uitleg niet goed genoeg was. Dus oefende ik eindeloos op nóg helderder formuleren. Ik streefde ernaar perfect te zijn in mijn vak.
En eerlijk is eerlijk: ik werd daar ook goed in. Mijn lessen waren gestructureerd, mijn uitleg helder, en ik wist precies hoe ik complexe vraagstukken moest opdelen in behapbare stukken. Leerlingen haalden vaak mooie cijfers, en dat gaf me een trots gevoel. Maar hoe beter ik werd in uitleggen, hoe meer ik situaties tegenkwam die mijn aanpak op de proef stelden.
Neem Lotte, een leerling die zei: “Meneer, laat mij het zelf maar uitzoeken. Ik wil het op mijn eigen manier proberen.” Natuurlijk gaf ik haar de ruimte. Maar ik zag hoe haar “eigen manier” vaak tot frustratie leidde. Ze worstelde uren zonder resultaat, terwijl ze mijn suggesties steevast afwees. Dat bracht me in een spagaat: moest ik haar dwingen om mijn aanpak te volgen? Of haar laten doorgaan in iets dat duidelijk niet werkte?
Toen was er Tom. Een andere leerling, die in de weerstand schoot als ik hem vroeg om zijn aanpak aan de klas uit te leggen. Hij voelde zich beoordeeld, alsof ik hem wilde “exposen,” zoals hij het later noemde. Ik schrok daarvan. Mijn intentie was om hem te helpen, maar ik merkte dat hij zich juist onveilig voelde door mijn aanpak.
Deze situaties dwongen me om kritisch naar mezelf te kijken. Ik dacht dat ik het juiste deed door perfectie na te streven, maar in werkelijkheid creëerde ik onbedoeld ruis in mijn lessen. Ruis in de vorm van druk, onveiligheid of misverstanden. Mijn focus op perfectie in de les werkte goed voor sommige leerlingen, maar sloot anderen buiten.
Wat ik leerde over ruis en beslissingshygiëne
Tijdens mijn zoektocht naar antwoorden kwam ik het boek Ruis van Kahneman, Sibony en Sunstein tegen. Zij beschrijven ruis als onbedoelde variatie in beslissingen en beoordelingen. Denk aan een rechter die mildere straffen uitspreekt op een zonnige dag dan op een regenachtige. Ik herkende meteen hoe zoiets ook in mijn klas speelde. Mijn intentie om de beste strategieën aan te bieden was waardevol, maar de impact verschilde per leerling. Wat voor de één werkte, voelde voor de ander als een beperking.
Daar leerde ik een belangrijk principe: beslissingshygiëne. Het gaat erom de factoren die afleiden van je doel te minimaliseren. Voor mij betekende dat:
- Niet langer bepalen welke aanpak “beter” was, maar kijken wat werkte voor de leerling op dat moment.
- Een balans vinden tussen uitdaging bieden en veiligheid creëren.
- Mijn eigen ego opzijzetten en durven erkennen wanneer mijn aanpak niet werkte.
Van ruis naar resonantie
Toen ik dit begon toe te passen, merkte ik een verschuiving. Mijn rol als leraar veranderde: niet langer was ik degene met alle antwoorden, maar een gids die ruimte gaf aan de leerreis van mijn leerlingen. Die kwetsbaarheid – het durven loslaten van perfectie – maakte een wereld van verschil.
Waar ik voorheen dacht dat ik zwak zou overkomen door te zeggen: “Ik weet het niet, laten we het samen uitzoeken,” ontdekte ik dat juist dát de krachtigste les was die ik kon geven. Het weghalen van ruis leidde tot resonantie: een echtheid in mijn lessen die leerlingen uitnodigde om fouten te maken, te groeien, en vooral zichzelf te zijn.
Groei ontstaat in ruimte
Inmiddels gebruik ik deze inzichten niet alleen in de klas, maar ook in mijn workshops en lezingen. Ik help anderen ontdekken hoe ruis hun beslissingen beïnvloedt en hoe ze duidelijkheid kunnen scheppen. Niet door perfectie na te streven, maar door nieuwsgierig te blijven, fouten te omarmen en ruimte te geven aan groei.
De grootste les die ik heb geleerd? Een perfecte leraar heeft misschien altijd een antwoord, maar een ideale leraar durft zichzelf én anderen uit te nodigen om te blijven leren. Want echte groei ontstaat in een omgeving waarin compassie, nieuwsgierigheid en echtheid samenkomen.
Wil je meer persoonlijke verhalen en inzichten lezen? Ontdek ze in mijn boek "Wiskundeplezier: verander je mindset door te durven, doen én begrijpen".
